بەرنامە و پێڕەوی نێوخۆی

بەرنامە و پێڕەوی نێوخۆی

"پارتی لیبڕاڵ دیمۆكراتی كوردستان"

پەسندکراوی

 "کۆنفرانسی هەشتەم"

 

پێشەکی

ئەم هەزارەیيە دەتوانێ‌ بانگەشەی ئازادیی مرۆڤایەتی لە پەیامی پڕ لە كێشەو ئاڵۆزیی خۆیدا هەڵبگرێت. ئەوەیە كە  نەتەوەی كورد، لەگەڵ خاوبوونەوەی سەهۆڵی رۆحی ناوچە و نەتەوە چەقبەستووەكان، ئەزموون و قۆناغێكی تازە لە خەبات و گەشەی شارستانییەتی پڕ لە تەنگ و چەڵەمەی خۆی تاقی دەكاتەوە. ئیتر دیكتاتۆرە ملهۆڕەكان وەكو جاران ناتوانن درێژە بە دەسەڵاتی سەركوتكارانەی خۆیان بدەن و نەتەوەو پێكهاتە بێ ماف و سەركوتكراوەكانیش وەكو جاران بێدەسەڵات نین.

دەنگی زەوتكراوی ستەملێكراوانی مێژووی ژیانی دیكتاتۆرەكان ئەوڕۆ هەرایەكی جیهانیی سازداوە و ئاستی گەشەی مافەكانی مرۆڤ بەو ڕادەیە گەیشتووە، كە چیتر وەكو دۆسیەیەكی ناوخۆی وڵاتان سەیر ناكرێن.

پشتیوانیكردن لە دێمۆكراسیخوازیی و بزووتنە نەتەوەیی و جەماوەری و مەدەنییە پشتگوێخراوەكان بەو ئاستە گەیشتووە كە پشتیوانی سەربازییان بە پێی یاسا و رێسا ئەخلاقی و جیهانییەكان لێدەكرێ‌، ئەگەرچی كێشەكانی رۆژهەڵاتی ناوین وکردەوەی تێرۆریستیەکان و بە تایبەتی كوشت و بڕەكانی و سەركێشییەكانی ئێران، یاسا و رێسا جیهانییەكانیشی تووشی بێ متمانەیی كردووە و باوەڕی گەلانی زوڵملێكراوی بەرامبەر مافە گەردوونییەكانی مرۆڤ تووشی رامان و گومان كردووە.

بەم پێیە کۆنفرانسی هەشتەم -  ئەرك و بەرپرسیارێتییەكی زیاترمان پێدەسپێردرێ‌ و رامان دەسپێرێت کە خۆمان بۆ گۆڕانكاریی مەزن ئامادە بكەین و پرسیاری سەرەكیمان لەخۆمان ئەوە بێت كە:  چۆن بەرەوپیری دۆسیەی رزگاریی نیشتمانێك جووڵە بكەین كە خەریكە زنجیرەكانی خۆی دەپسێنێ‌ و نەتەوەیەكی تازە شانبەشانی كۆمەڵە نەتەوەیەك لەدایك دەبێت كە كێشەی وەك ئێمەیان هەیە و باڵادەستیی نەتەوەی فارس هەموومانی بە سیستەمە پاوانخواز و داگیركارانەكەیەوە تووشی كارەساتێكی سیاسی – مێژوویی، ئابووری، كۆمەڵایەتی و كلتووری كردووە؟....

کێشەی گەلی کورد لە رۆژهەڵاتی کوردستان کێشەیەکی نەتەوەی کە بە لابردنی کۆماری ییسلامی و دەرکردنی لە خاکی رۆژهەڵاتی کوردستان کۆتایی نایێت ،چۆنکە کێشەی گەلەکەمان لە رۆژهەڵاتی کوردستان نەبوونی سەروەری سیاسی و نەتەوەییە

ئەگەر نەتەوەی باڵادەست ئازادییەكانمانی زەوتكردووە، كەچی وەكو ئەوان نین و لەپاش ئازادبوونی رۆژهەلاتی كوردستان و ئێرانیش كێشەمان هەیە.

دەبێ لە هەوڵی ئەوە بدەین كە وەكو نەتەوە و وەك شوناسێكی جیاواز لە خۆیان قبووڵمان بكەن و دان بە سەروەرییەكانماندا بنێن و قەرەبووی زیانەکانی رابردوومان بۆ بکەنەوە.

هەوڵەكانی "پارتی لیبراڵ دیمۆكراتی كوردستان" ئەوەییە كە شانبەشانی نەتەوەكانیتری ئێران لە دژی كۆماری ئیسلامی و عەقڵییەتی پاوانخوازخەبات  بكات. هەم بە دیالۆگ و دانووستان لەگەڵ لایەنەكان و نەتەوەکانی دیکەی ئیران سەروەرییەكانی خۆی بچەسپێنێ‌  و لەگەڵیاندا پێك بێت.

كەواتە  کۆنفرانسی هەشتەم پارتیمان بە راسپاردەکانی خۆی، ئەركەكانمان زیاتر و بەرپرسیارێتیمان قورستر دەکات و ئەمەش ئەو راستەیە بۆ كۆمەڵانی خەڵكی كوردستان دەردەخات كە، پارتیمان دەتوانێ‌ بە گوێرەی پرَۆژە و خزمەتەكانی جێگای دڵنیایی و هیوای دوارۆژی گەلێكی ستەملێكراو بێت. 

بەشی یەكەم

بەرنامەی

پارتی لیبراڵ دێمۆكراتی كوردستان

فەسڵی یەکەم

ئامانجەكان و بەرنامەی هاوبەشمان لەگەڵ پێكهاتەكانی ئێران دا

پارتی لیبرال دێموكراتی كوردستان، بە لە بەر چاوگرتنی ویست و داخوازییەكانی كۆمەڵگا و بە پێی هەلومەرجی سیاسیی وڵات وبە هەوڵدان بۆ دروستكردنی دۆخێكی سیاسیی لەبار، كە هەر لە سەرەتای دامەزراندنیەوە هەوڵی بۆ داوە، دەیهەوێ‌  گەلی کورد لە رۆژهەڵاتی کوردستان لە دیاریكردنی چارەنووسی خۆیاندا(بێ‌ ئەوەی هیچ لایەن و تاقم و گروپێ بتوانن، بارودۆخەكە لە قازانجی خۆیاندا بەلاڕێدا ببەن)كاریگەری و رۆڵێکی بەرچاویان هەبێ‌.

ئەمەیش پیشاندەری ئەو راستییەیە، "پارتی لیبڕاڵ دێمۆكراتی كوردستان" نایەوێ‌ ئیرادەی مافخوازانەی گەلی كورد بكەوێتە ژێرڕكێفی هیچ لایەنێكی دیكەوەو بۆ نیازەیی تایبەتی، خەڵك بۆ خۆیان لە كەشێكی لە بارو ئارامدا، بڕیاری چارەنووس سازی خۆیان بدەن و ئەم پارتەیش پشتیوانی ڕای گشتی و خواستەكانی گەلی كوردستان دەبێت. كە وای لێهات ئەوە رەوتی سیاسیی وڵات و ئیرادەی خەڵكە، كە بڕیاری كۆتایی  دەردەكات. ئێمەش پشتگیری لە بریاری ئازاد و سەربەستی میللەتەكەمان دەكەین. ئەگەریش بۆ كێشەی نێوان گەلانی ئێران فۆرمێك پێشنیار بكەین ئەوا خوازیاری دیاریكردنی مافی چارەی خۆنووسین لە ریفراندۆمێكی ئازاد دا بۆ رۆژهەلاتی كوردستانین بۆ نەمانەوە لە چوارچێوەی ئێرانێکی فێدراڵ وبە مەرجی دابینکردنی مافەكانی كوردانی نیشتەجێی پارێزگاكانی دوور لە خاكی كوردستانین، كە بە هۆی سیاسەتی راگواستنی زۆرەملێ و كۆچ پێدانیان لە لایەن دەسەڵاتدارانی پێشووتری ئێرانەوە زیانێكی مێژوویییان لێكەوتووە و دەبێ‌ قەرەبوو بكرێنەوە و نوێنەری تایبەتیان لە دامودەزگاكانی حكوومەتدا بۆ دابنێن كە زمانحاڵی ئەوان و ئازارەكانیان بێت و جارێكیتر وەك شارۆمەندی پلە چەندەم سەیر نەكرێن.

پێش ئەوەش كار بۆ بەڕێوەچوونی ریفراندۆم بكرێت، پلانی ئەوە دابنێین كە جوغرافیای وڵاتەكەمان ساغ بكەینەوە. واتە ناوچە سەرڕاستەكان  سەر بە هەرێمی رۆژهەڵاتی كوردستانن و لەو هەرێمانەیدا كە وەكو خۆراسان كوردی لێیە، ئێمە خوازیاری مافی خۆبەڕێوەبەری بۆ هاووڵاتییانی كوردی خۆمانین هەروەها كە، دانی مافی خۆبەڕێوەبەری بە كەمایەتییەكانی نیشتەجێی كوردستانیش مافێكی ئینسانی و دێمۆكراتیكی ئەوانە.

 

فەسڵی دووهەم

بۆ مافی چارەی خۆنووسین؟

ئەم چەمكە  بریتی لە چەشنە هاوپەیمانێتییەكی نێوان نەتەوەكان، قەوارەو لایەنەكانە كە تێیدا بە هیچ شێوە هەژموونیخوازییەكی تایبەت بە مێژووی كۆنی، سازشكردنی نابەرپرسیارانەو نادێمۆكراتیك لە نێوان قەوارەكاندا ناهێڵێ، کە بە دوور لە پاوانخوازی و خۆ سەپاندن درێژە بە ژیانی سیاسیی خۆیان بە شێوەیەكی سەردەمیانە و دێمۆکراتیک لە ئێراندا یان بەدەر لەم چوارچێوەیە بدەن.

ئەم شێوازە كە باس لە قەرەبووكردنەوەی زیانە مێژووییەكانیش لە نەتەوەی باڵادەست و حوکمڕان دەكات، خوازیاری دابین بوونی شێوە بارودۆخێكی مەرجدار بە یاسایە، كە تێیدا  نەتەوەی باڵادەست داوا لە نەتەوەكانیتر  بكات لە گەڵیدا هاوڕاو هاوپەیمان بن و قەرەبووی رابردووی ناسازیان بۆ بكاتەوە. واتە دوو مەرجی تازەی پێوە دیارە:  لایەنی براوەی یەکەمی هەڵبژادن داوا دەكات لەگەڵیدا هاونیشتمان بن.  نەتەوەی زیان لێکەوتووەکان قەرەبوو كردنەوە دەكات و لە هەمانكاتیشدا لە مافەكانی خۆی دەست هەڵناگرێت.

تێبینی: خەباتی ناسیۆنالیستیی هەڵبژاردەی حیزبی ئێمە جیاوازییەكی زیاتری لەگەڵ خەباتی رابردووماندا هەیە. ناسیۆنالیزمی ئێمە ناسیۆنالیزمێكی تەكنیكی و هونەرییە. بەو مانایەی كە، ئێمە هەتا دیاریكردن و یەكلاییكردنەوەی سنوور و جوغرافیا و دەسەڵاتی نەتەوەییمان لە قۆناغی یەكەمداین.

لە قۆناغی یەكەمدا داوای دابەزینی ناسیۆنالیزمی زاڵ واتە شۆڤینیزمی نەتەوەی باڵادەست لە هەڵوێستی دوژمنكارانەی خۆیان ئەكەین، كە دان بە سەروەرییەكانی ئێمە بەسەر خاك و نیشتمانی خۆماندا بنێن و لە هەمان كاتیشدا بیر لە قەرەبوو كردنەوەی ئەو زیانانە بكەنەوە كە لە ماوەی رابردووی دەسەڵاتیاندا لە ئێمەیان داوە.

وڵاتی لەتكراوی ئێمە بە تایبەت لە رۆژهەڵاتی كوردستان خاوەنی خاك و زاراوەگەل و ئایین و كەمە نەتەوەی زۆر و رەنگینە. لە رۆژهەڵاتی كوردستان جگە لە كورد، ئازرەری و ئاشووری و فارس و ئەرمەنی بۆنی هەیە.

لە ناو خۆماندا زاراوەگەلێكی زۆر بە لق و پۆپی جیاوازەوە لە باری زمانەوانییەوە گەشەیان كردووە. لوڕ و لەك، كەلهوڕ، گۆران، سۆرانی، هەورامانی ، شكاك و زۆر لایەنی دیكە هەن، كە رەنگاڵەیی بوونی نیشتمانەكەمان دەسەلمێنن.

 كوردانی ئێمە لە باری ئایینیشەوە یەكدەست نین. لە كوردستاندا ئایین رۆڵێكی كاریگەری تەنانەت لە شۆڕشدا بووەو چەندین ئایینی گەورەی وەكو: ئایینی كۆنی كوردان(زەردەشت و یارسان: ئەهلی هەق)و ئایینی زۆرینەی كورد(ئیسلام،  شیعەو سوننە) و تەنانەت ئایینی مەسیح و ئایینی یەهوود، ئەم دەڤەرەیان پڕ لە بۆن و بەرامەی خۆیان كردووە.

ئێمە لێرەدا داوا لە دەستەڵاتداران  دەكەین خۆیان ئیدانەی خۆیان بكەن و خاڵ و سنووری مەرجدار بە یاساوە بۆ خۆیان دابنێن: یاسایەكی دێمۆكراتیك و ئینسانی كە لە پارلمانی داهاتوودا بۆ سەرخستنی ئامانجەكانی وڵات و بە پشت بەستن بە دەنگی متمانەی خەڵك و راپرسی، هاتبێتە بەرهەم و لە راستیدا گرێكانمان بكاتەوە.

لەگەڵ دروستبوونی رێكخراوەكانی كۆمەڵگای مەدەنیدا و بەهێزبوونی نەتەوەو لایەنە بێدەسەڵاتەكانی كۆن و گەشەی ململانێی سیاسی - دێمۆكراتیكی پلۆرال(فرە ڕەهەند) قۆناغی دووهەم دەست پێدەكا.

لە قۆناغی دووهەمدا  كە قۆناغی تەواو بوون و كاڵبوونەوەی ناكۆكییەكان و قۆناغی پاش چارەسەربوونی كێشە دێرینەكانە، باسكردن لە كێشەی میللی جێگەی خۆی دەدات بە شێوازێكی نوێتر لە مللانێ‌ كە ئەویش پێشبڕكێی نەتەوەكانە.

لەم قۆناغەدا كورد، فارس، بەلووچ، ئازەری، توركمەن،  عەرەب، ئاشووری، ئەرمەنی و جوولەكەو... واتای جارانی خۆیان دەگۆڕن. بارودۆخێكی شارستانییانە باڵ بەسەر خەبات و ململانێی ئێمەدا دەكێشێ‌.

 ئێمە لەم قۆناغەدا، لەگەڵ راگرتنی سنوور و تایبەتمەندییەكانی خۆمان وەكو كورد، بە شێوەیەكی ئینسانییانە لەگەڵ لایەنەكانی دیكەدا دەجووڵێینەوە. ئیتر بارودۆخەكە بۆ ناسیۆنالیزمی مەدەنی دەگۆڕدرێ‌. لێرە بە دواوە ململانێیەكی شارستانییانە دروست دەبێ‌. شارستانییەتێك كە بەرەو ئیمپراتووریایەكی ئینسانی و دێمۆكراتیك دەمانبات.

ئەوەی كە ئێمە باس لە قەرەبووكردنەوەی رەگەزە زیانلێكەوتووەكان دەكەین، بەو مانایەیە كە لە سەردەمی مۆدێرندا باڵادەستەكان بۆ بەهێزبوونی خۆیان و چارەسەریی كۆمەڵێك كێشە(نەك بە تەواوی) كە هەڵچوون و داچوون و تەنگژە دەروونییەكانی پێ سەركوت بكەن، هێندێ مافیان بە ژێردەستەكانی خۆیان ئەدا و لە هێندێكیشی خۆیان دەبوارد. بۆ نموونە یەكێك لە كێشەكانی پێكەوە ژیانی قەوارەكان لە سەردەمی مۆدێرندا ، جیاوازی دانان لە نێوان نەتەوە و لایەنەكاندا و براگەورەیی و بچووكی و رەوابوونی مافی زیاتر بۆ قەوارەی ستەمكارو هەژموونیخواز بوو. جیابوونەوەی نەتەوەكانی (سوئێد و نۆروێژ) و هەروەها (سلۆڤاك و چێك) بەشێك لەو گرفتانەی بەڕێوەبەریی وڵات لە رۆژگاری مۆدێرن و کێشە لە عەقڵییەتی هەزارەی پێشووماندا بوو.

 لە سەردەمی ئێستادا كە بە سەردەمی جیهانیبوون و پاش مۆدێرن بە ناوبانگە، فۆرمی ژیان و بەڕێوەبەری ئاڵوگۆڕی بەسەردا هاتووە.

 لەم سەردەمەدا ئێمە بۆ یەكەمجار خوازیاری ئەوەین، پێش لەوەی ئەوان نەتەوە بێدەسەڵاتە خەباتكارەكان بە ناووناتۆرەی وەكو(جوداییخواز و ئاژاوەگێڕو تێكدەر و هتد…) تاوانبار بكەن، بە دیدێكی رەخنەگرانەو ئینسانییەوە، وەكو لایەنی بە دەسەڵات و تەنانەت هەڵەكار، چاو بە رابردووی خۆیاندا بخشێنن. چونكا رابردوویەكی كارەساتبار و هەر لەو كاتەشدا تەماوییان هەیە و دەبێ‌ بۆ گەڕانەوەی متمانەی قەوارەكانی دیكە هەوڵێكی نەپساوە بدەن.

 

 

فەسڵی سێهەم

بەرنامەی ئێمە بۆ دوا رۆژ

 

رێباز و پلانی سیاسیی ئێمە لە چوارچێوەی "لیبرالیزمێكی ئینسانی"دا دەسوورێتەوە .

 لە دوور مەودای سیاسیی كوردستاندا وادەبینین، دەسەڵاتێكی تەواو دێمۆكراتیكمان ببێ‌ و هەڵبژاردنی "لیبرالیزمی ئینسانی"ش وەكو ئامانجمان بە مەبەستی سازكردنی داهاتوویەكی پڕ لە بەختەوەرییە.

لیبرالیزمی كوردستانییانەی ئێمە، لیبرالیزمێكی جیاواز لە لیبرالیزمی رۆژئاوایە. بەو مانایە دەتوانین دنیایەكی جیاواز بۆ خۆمان بخولقێنین و هیچكام لە هەڵەكانی رابردووی ئایدیا و فەلسەفەی لیبراڵی رۆژئاواییش وەئەستۆ نەگرین.  بەڵكو  بە دەسكەوتە زانستییەكانیان شەڕی ستاندنەوەی كەرامەتی خۆمان لە داگیركار بكەین.

بنەماکانی لیبرالیزمی رۆژئاوایی -  واتە لیبرالیزمێک کە کاپیتالیزمی بەرهەم هێناوە - کە لەسەر دوو چەمكی (قازانج خوازی، یوتیلیتاریسم) لە ئابووری و (ئازادسازی و سەركوتی هەستی جنسی) كە بە تێکڕا، خۆی لە (ئابووری "لیبیدۆ"یی "فڕۆید"ی) دا دەبینێ‌ و سروشتی مرۆڤ و ئازادی و كەرامەتی ئینسانی وەكو ئامرازێكی ئابووری بەكار دێنێ‌، ئێستا لە كۆمەڵگای رۆژئاواشدا كەوتووەتە بەر ڕەخنە و خەریكن پێداچوونەوەی بۆ دەكەن.

لە راستیدا "بەرژەوەندیخوازی" بووە هۆی ئەوەی كلتووری داگیركاری دروست ببێ‌ و مرۆڤ و ئامانجە سروشتییەكانی پشت گوێ‌ بخرێن و ئامانجە سەرەكییەكانی لیبرالیزم كە خۆی لە یەكسانیی تاكەكان لە بەرامبەر یاسا و كۆمەڵگادا پێناسە دەكرد، بوو بە هەژموونیخوازیی تاكی بەهێز و بەم شێوەیەش توانییان كەرامەتی مرۆڤ بۆ قازانجی خۆیان هەڕاج بكەن.

لەبەر ئەوەی كە نەتەوەیەكی ئازادیخواز بووە و هەوڵی خۆدەربازكردنی لە ژێر ڕكێفی داگیركاران داوە، دەتوانێ‌ لە ئامانجە سەرەكییەكانی لیبرالیزم بۆ ئاوەدانكردنەوەی ماڵی خۆی و بە بنەما گرتنی (پاراستنی كەرامەتی تاكەكان و گەشەكردنی سروشتیی كۆمەڵگا بە پێی نیازە بنەڕەتییەكانی مرۆڤی كورد و بە ئامانج گرتنی  دابینكردنی پێداویستی سروشتیی مرۆڤ لە جێگای بە ئامرازكردنی كەرامەتی مرۆڤ بۆ دابینكردنی بەرژەوەندیی تایبەت) كەڵك وەربگرێ‌.

یانی هیومانیزمی (مرۆڤگەرێتی) كوردی ، جیاوازیی زۆری لەگەڵ هیومانیزمی رۆژئاواییدا دەبێ‌ و نەتەوەیەكی ژێردەستەش چەمكی لیبرالیزم بە شێوازێكی دیكە بەكار دێنێ‌ بۆ ئەوەی كەسایەتیی خۆی و تاكەكانی پێ‌ بنیات بنێتەوە. كە واتە لیبرالیزمێكی هیومانیست لەگەڵ لیبرالیزمێكی "قازانج – تەوەر"دا جیاوازیی دەبێ. ئەوان نەتەوایەتییەكی هەژموونیكیان بە لیبرالیزمەوە چەسپاند، بەڵام كورد دەیەوێ‌ نەتەوایەتییەكی دێمۆكراتیك و كەرامەتپارێز دابمەزرێنێ‌.

لە دوور مەودای نەتەوەیی خۆیدا، كورد دەیەوێ‌ خەونە مێژوویییەكانی خۆی و ناسنامە و خەونی تازەی خۆی پێكەوە گرێ بدات و وەڵاتێکی  دێمۆكراتیكی خۆی لەرۆژهەڵاتی کوردستان بهێنێتەدی ، كە تێیدا مرۆڤدۆستی و یەكسانیی رەگەزی و قەوارەیی بە پێوانەی هەڵسەنگاندن دادەنێ‌. یانی سیاسەتی (براوە – براوە) بە پەسند دەزانێ‌ و بە بنەمای دەگرێ‌.

بەكورتی پلانی "قەرەبووخوازیی مێژوویی" لە بوارەكانی خوارەوەدا درێژە بە كاروبارەكانی دەدات:

1-         مافەكانی مرۆڤ

2-        مافی نەتەوە و قەوارە فەوتاوو زیانلێكەوتووەكان

3-         ئابووری و بازاڕ و پیشەسازی

4-         كلتوور و زمان و چالاكییەكانی پێوەندیدار بەم بوارەوە

5-       دەرونناسی رەگەز و كۆمەڵگا رووخاوەكان

 

 

فەسڵی چوارەم

رۆژهەڵاتی کوردستان

رۆژهەڵاتی كوردستان چوارچێوەیەكی جوغرافیایی درێژی، خاوەن وزە و هێزی ئینسانیی كارامەو بە پێزە، كە لە (باشووری رووباری ئاراس)ەوە تا (خەلیج و ناوچەی ئەهواز) درێژەی هەیە بە پشت بەستن بە شەرەفنامەی بەتلیس .

رۆژهەلاتی كوردستان بریتی لە حەوت (ئۆستان) پارێزگای سەر ڕاست و كوردانی پچڕاو( لە پارێزگای هەمەدان وەكو نموونە) و كوردانی پەڕاكەندە و دوورخراوەی دیكەن، كە لە پارێزگاكانی رۆژهەڵاتی ئێران و ناوەڕاستدا نیشتەجێن.

ئەو حەوت پارێزگا یەیش بریتین لە: 1-كەکلوویە و بۆیێرئەحمەد 2- چوارمحاڵ و بەختیاری 3- ئیلام   4- لوڕستان 5- كرماشان 6- كوردستان 7- پارێزگای ورمێ (رەزایە) . هەروەها لە هەندێک لە پارێزگاكان وەک هەمەدان و ئەراك و...دا، کێشەی جوگرافیامان هەیە.

جوغرافیای شێواوی رۆژهەڵاتی كوردستان پێویستی بە ساخكردنەوەو پێداگرییەكی بەڵگەنامەیی و بەهێز هەیە، كە بتوانین بە پێی ئەو بەڵگانە، دوای هاتنە سەر کارە دەستەڵاتی پەهلوی دەستکاری کردنی ودابەشکردنی ناوچەکە بە پارێزگا
ئەو بەشانەی لە خاكی كوردان، كە داگیركراوو لە كورد چۆڵكراون، بگێڕینەوە بۆ باوەشی نیشتمانەكەمان.

دیارە بێجگە لە ویست و داخوازیی دانیشتووانی ناوچەكان و بە لە بەرچاوگرتنی هۆكاری ئابووری و جوغرافیایی، دەبێ‌ رۆشنگەرییەكی زۆریش( وەكو ئەركی سەرشانی ئەندامانی دەستەبژێر و لیبراڵی هێزەكەمان) بۆ گەڕاندنەوەی ئەندامە دابڕاوەكانی ئەم خاكە( و بیر و ئاوەزی ئەنفالكراوی گەلەكەمان) بۆ نێو بازنەی بنەماڵەیی كوردان بكەین، كە بەهۆی سیاسەتی دوژمنكارانەو شۆڤینیستیی باڵادەستەكانەوە ناسنامەی میللیی خۆیان لێ‌ ئەستێندراوەتەوە، ئەمەش پێویستی بە وەگەڕخستنی توانایەكی زۆری رێكخراوەیی هەیە، كە تاكەكانی كۆمەڵگا بۆجارێكیترو بە شێوەیەكی زانستییانە، بە خۆیان بناسێنێتەوە كە ئەوان خاوەنی ئاوات و ئامانج و كلتوور و خەون و مۆسیقاو داب ونەریت و زمانن لە ئاكامدا رەسەنایەتییەكی هاوبەشن و هەستكردن بە هاوخەباتی و هاوئامانجی دەتوانێ‌، رزگاری لە ژێردەستەبوونمان زووتر بۆ مسۆگەر بكا.

تێبینی: لێرەدا پێویستە بگوترێ‌، بێجگە لەوەی ئێمە خاكی كوردستان بە خاكی خۆمان و هاوخەباتیی هێزی پارچەكانی دیكەی كوردستان بە پێویست و ڕەوا دەزانین، هەوڵی یارمەتی گەیاندن و دروستكردنی هێزێكی كوردستانیی گەورەیش(لە چوارچێوەی كۆنفێدراسیۆنێكی بەربڵاودا) بە پێویست دەزانین. وەكو هێزی یارمەتیدەری كوردی پارچەكانی دیكەی كوردستانیش لە كاتە ناسكەكاندا رۆڵ دەگێڕین و یارمەتیی هەموو هێزە كارامە ومیللی – دێمۆكراتیك و شۆڕشگێڕەكانی دیكەیش قبووڵ ئەكەین.

ئەمەیش تاكە رێگای سەركەوتنی میللەتی كوردە، كە لە جێگەی ئەوەی بیر لە دروستكردنی هاوپەیمان لە دەرەوەی سنوورەكانی خۆمان، بە بێ یەكێتیی ریزەكانمان بكەینەوە، با بۆ جارێكیش بێ‌، بە تەواوەت پشت بە هێزەكانی خۆمان ببەستین.

 

"بەشی دووهەم"

 

فەسڵی یەکەم

 بەرنامەی ئیمە بۆ بەڕێوەبردنی وڵات

فەسڵی یەکەم

لە داهاتوودا و پاش نەمانی دەسەڵاتی توتالیتەر و هاتنەئارای دۆخێكی دیمۆكراتیك و ئازاد، حكوومەتی ئێران دوو شێوازی بەڕێوەبەریی هەیە:

قۆناغی پێش رێفراندۆمە:

1-         شێوازی ئیدارەكردن و بەڕێوەبردنی گشتی

لەم شێوازەدا دەسەڵات بە شێوەی هاوبەش لە نێوان هەموو قەوارەكاندا دابەش دەبێت.

 - مەرجی یەكەم لە سەركەوتنی مۆدێلی ناسێنتراڵ ( لامەركەزی و فرەپێكهاتە و قەوارەدا ) بۆ وڵاتێكی وەكو ئێران كە تاكو ئێستا لەسەر شێوەیەكی ستەمكارانە بەردەوامیی بە دەسەڵاتداریی خۆی داوە، پاراستنی مافی هاوڵاتییانی هەرێمەكانی بێجگە لە نەتەوەی باڵادەست و سفركردنەوەی رابردوویان و داڕشتنەوەی متمانەداری یاسا و رێساكانی وڵات لەسەر شێوازی سڕینەوەی ئاسەواری خراپی رابردووە.

 - رێژەیەكی تایبەت بۆ دەنگدان دادەنرێ‌ و خەڵك نوێنەری خۆیان دەستنیشان دەكەن بۆ ئەنجومەنی نوێنەران.

 - هەموو نەتەوەو قەوارە رەسەنەكان دەبێ‌ مافی ویتۆیان هەبێت، بۆ ئەوەی لە كاتە هەستیارەكاندا كە بەرەڕووی مەترسی دەبنەوە ، بەكاری بێنن.

 - دەبێ‌ مافی قەرەبووكردنەوەی ئەو قەوارەو رەگەزانەی لە ڕەوتی پێشكەوتنەكاندا لە وانیدیكە بەجێماون بە پێی یاسا دابین بكرێ‌.

 - یەكەمین ئەركی ئەنجومەنی نوێنەران  دیاریكردنی سنووری جوغرافیایی قەوارەكانە.

 - مافی جیابوونەوەی دێمۆكراتیك و بێ‌ ئەملاوئەولا بۆ هەموو قەوارەیەك لە دەستووردا دەبێ‌ بگونجێ‌.

-  سەرۆكایەتییەكانی وڵات دەبێ‌ بە پێی ڕەزایەتی هەموو لایەنەكان دەستنیشان بكرێن.

 - سوپا مافی دەستێوەردانی لە حكوومەتی هەرێمەکاندا نییە.

 - ناوچەكان دەتوانن رێككەوتننامەی تایبەت بە خۆیان لە ئاستێكی دیاریكراودا لەگەڵ ولاتانی دەرەوە ببەستن.

-  زمان و دراوی هاوبەش دەبێ‌ سمبولی یەكەیەكی تایبەتی قەوارەیەكی بەهێز نەبێت. یانی دەبێ‌ چەندین زمان و سمبولی فەرمی لە وڵاتدا ببێ‌.

2-  شێوازی ئیدارەكردن و بەڕێوەبردنی ناوچەیی:

شێوازی بەڕێوەبردنی دەسەڵاتی "حكوومەتی هەرێمی رۆژهەڵاتی كوردستان"یش لەسەر رێككەوتنی پاراستنی مافی قەوارەكان و مافی دەنگی ئازادانەی خەڵك و نەهێشتنی كلتووری جیاوازیدانان لە نێوان تاك و قەوارەكاندایە.

 -- حكوومەتی رۆژهەڵاتی كوردستان، حكوومەتێكی دێمۆكراتیكی فرەلایەنی گشتگیرە، كە هەموو پێكهاتە جۆربەجۆرە نەتەوەیی و ئایینی و  هەموو كەمایەتییەكانی نیشتەجێی خاكی كوردستان، لە دەسەڵاتدا بەشدار ئەكا و مافی هەموویان دەپارێزێ‌.

--  حكوومەتی رۆژهەڵاتی كوردستان،  نوێنەری (کاتی) خەڵكی كوردستانە و بۆ بریاری خەڵك رێز دادەنێ‌ ومافی دەستدریژی كردنە سەر ( یاسا و هەرێمی تاك و قەوارجیاوازەكان)ی نییە.

 -- دەسەڵاتی گەورە لە حكوومەتی رۆژهەڵاتی كوردستاندا لە دەستی خەڵك و سەندیكا و گرووپ و لایەنە مەدەنییەكاندا دەبێت. بۆ ئەوەی حكوومەت نەتوانێ‌ سەرەڕۆیی بكات، دەبێ‌¬كۆمەڵی مەدەنی و رێكخراوە مەدەنییەكان ئیجازەی یاسایی¬یان هەبێ‌، لە بەرانبەر حكوومەتدا هەڵوێست بگرن و حكوومەت نەتوانێ‌ سەركوتیان بكات. حكوومەت دەبێ‌ وەڵامی ویست و داخوازییەكانیان بداتەوەو بە چاوی رێزەوە لێیان بڕوانێ‌.

 -  پێویستە دەسەڵاتەكانی (دادوەری و یاسادانان و جێبەجێکار) سەربەخۆ بن و هێزەكانی سوپا و پۆلیس مافی سەركوتكردن و پێشێلكردنی ئیرادە و ئامانجەكانی هاوڵاتییانیان نەبێت.

 - سەرۆكی هەرێم بە دەنگدانی ئازاد و سەربەخۆ هەڵدەبژێردرێ‌.سەرۆكی هەرێم لە راستیدا دەبێ‌ نموونەی ئیرادەی رێكخەری پێكهاتەكان و كەسایەتیی نەتەوەییمان بێت.

 - پارلمانی رۆژهەڵاتی كوردستان بە دەنگی ئازادی خەڵك هەڵدەبژێردرێت، کە ئەرکی چاودێریی دەسەڵات دەكات و یاساكان دەستنیشان دەكات و چاودێری بەڕێوەبردنیانە.

 - پارلمانی رۆژهەڵاتی كوردستان سەرۆكی حكوومەتی و هەرێمی كوردستان دیاری دەكات و ئەویش كابینەكەی بۆ وەرگرتنی دەنگی متمانە دەنێرێتە پارلمان.

 - 3/2ی دەنگەكانی پارلمان دەتوانێ‌ متمانە لە سەرۆكایەتییەكانی هەرێم وەربگرێتەوە و پارلمانیش هەڵبوەشێنێتەوە.

 - مافی راپرسیی جەماوەری (ریفراندۆم) لە شێوەی هەڵبژاردنی گشتیدا و لە پرسە چارەنووسسازەكاندا دەبێ‌ بدرێت بە دانیشتووانی خاكی كوردستان.

قۆناغی دوای رێفراندۆمە چارەنووسازەكە:

لە پاش ئەوەی ریفراندۆمێكی گشتی ئەنجام دەدرێت، گەلی كوردستان شانبەشانی نەتەوە و كەمایەتییەكانیتر بریار لەسەر چارەنووسی خۆی دەدات.

بریار دەدات كە وەك شوناسێكی سەربەخۆ كار بكات، یا چوارچێوەی ئێرانێکی دیمۆکرات درێژە بە ژیانی سیاسیی هاوبەشی خۆی لەگەڵ نەتەوەكانی دیكەدا بدات.

بەشی سێهەم

پڕەنسیپەكانی حیزبی ئێمە:

 

١-  (تاك)  بنەما و بنچینەی كۆمەڵە و تاكی تەندروست و بەختەوەر، بنیاتنەری ئەقڵی تەندروست و رێكخەری كۆمەڵگایەكی بەختەوەرە. ئێمە لەو باوەڕەداین: لە كۆمەڵگایەكی تەندروستدا،(تاك) نانی جیاوازییەكانی خۆی ئەخوات، كەچی لە كۆمەڵگایەكی نەخوشدا،(تاك) خاوەنی ناسنامە و كەسایەتیی خۆی نییە، بەڵكو بۆی دروست دەكەن. واتە لە ژێر كاریگەریی رەوتی دەقكردن و لە قاڵبدانی تاكەكاندا بە مەبەستی دروستكردنی سوپایەكی ترسناك كە هیچ ئیرادە و توانای بڕیاردانێكی لە خۆیەوە نییە، دەهاڕدرێ‌.

ئەركی سەرشانی پارتی ئێمە ناساندنەوەی تاك بە تاكی كورد و دانیشتووانی كوردستان بە كورد و مافەكانیان بە شێوەیەكی راستەقینە و بە دوور لە قاڵبگرتن و لە خاچدانیانە.

لە راستیدا رواڵەتی شێواوی خەباتی ئێمە لە شێواندنی كەسایەتیی تاكی كوردەوە دەستی پێكردووە. بۆ زیندوو كردنەوەی شۆڕشی كورد دەبێ‌ لە هەڵسانەوەو هۆشیار كردنەوەی  تاكەكانەوە دەست پێ بكەین. 

  2-   گرێنتیی ماف و ژیانی تاكەكانی نێو كۆمەڵگاو رێكخراوو ئۆرگانەكانی، كە خەریكی ژیان وخزمەت بە بەرەو پێشبردنی ئامانجەكانی كۆمەڵگای كوردستانن، بە بێ‌ جیاوازیدانان، مافی هەموو مرۆڤێكی نیشتەجێی خاكی كوردستانە.

  3-    پلۆرالیزمی سیاسی وپێداگریكردن لەسەر كۆمەڵگایەكی فرەپێكهاتە و فرەلایەن ئامانجێكی ئەمڕۆیی كۆمەڵگا بەختەوەرەكانە.

لەراستیدا ئەگەر بە بێ‌ دەمارگیری (تعصب) سەیری پێكهاتەی كۆمەڵگا بكەین، كۆمەڵگا بریتیە لە رەگەزە جیاوازەكان كە زۆر بە كەمی لە یەكتر دەچن و دەتوانین لە جێگای دەستەواژەی زۆرینە ، دەستەواژەی (كەمینە – زۆرەكان) ناو ببەین. هەر لەبەر ئەم هۆیانە، پلۆرالیزمی سیاسی یەكێك لەو ئامانجانەیە كە ئێمە پێداگری لەسەر دەكەین. یانی هیچ ئایدۆلۆژیایەكی داپڵۆسێنەر دۆست و هاوبیری ئێمە نییە و ئەوەی دەستێوەردان لە مافی تاكەكاندا ئەكا، ئەوەی ئازادیی ڕا دەربڕین و ڕاگەیاندن پێشێل ئەكا. ئەوەی یەكسانیی نێوان تاكەكان بۆ كەڵك وەرگرتن لە دەرفەتەكانی بەردەمیان، دەخاتە ژێر كاریگەریی بیرۆكەی دەسەڵاتخوازانەی خۆیەوەو ناهێڵێ‌ بە ئامانجە ئینسانییەكانیان بگەن و لە جێی خزمەتكردن بە كۆمەڵگا، بیانهێنێتە خزمەتی ئامانجەكانی خۆیەوە، ئێمە خوازیاری هاوپەیمانێتی لە گەڵ ئەواندا نابین، چونكا كاتێك ئەو هێزانە بە دەسەڵات ئەگەن، تاقمی سەرەڕۆو دەست درێژیكەر دروست ئەكەن و دەبنە مایەی ئازاری هاووڵاتییان و ئازادی لە دەستی  گەل دەردێنن و كۆیلایەتییەكی خۆماڵی دروست دەكەن.

  4-   ریفۆرمی ئایینی یەكێك لەو ئامانجانەیە كە هێزی لیبراڵی كوردستان لە پلاتفۆرمی خۆیدا گونجاندوویەتی.

ئێمە خوازیاری ئەوەین كە بۆ ئەوەی هیچ لایەنێك ئایین بۆ مەبەستی سیاسیی خۆی بەكار نەهێنێ‌، نابێ‌ لە سیاسەت و بەڕێوەبردنی كۆمەڵگادا وەكو سەرچاوەی یاسایی دەستنیشانی بكەین ئایین بۆ تاک و دەستەڵات بۆ هەمووانە.

  5-  كۆمەڵگای كوردستان بەهیچ شێوەیەك لەباری پیشەسازییەوە گەشەی نەكردووە و لە باری بازاڕیشەوە لە ئاستێكی نزمدایە.

ئامانجێكی گەورەی ئێمە گەشەپێدانی پیشەسازی و دروستكردنی بازاڕێكی ئازادی ناوچەیی و جیهانی لە كوردستاندایە. چونكە كوردستان وەكو شاە دەماری  سەرەكیی ئورووپا – ئاسیا دانراوە و دەتوانین لەو بەهرە سروشتییەی كوردستانیش بۆ گەشەپێدانی وڵاتەكەمان كەڵك وەربگرین.

  6-  پێكهێنانی یەكیەتیی نەتەوەیی و دروستكردنی سیمایەكی جوان بۆ خەبات و كلتوور و شارستانییەتی كورد لە چوارچێوەی ناسیۆنالیزمێكی دێمۆكراتیكدا، یەكێك لە ئامانجە سەرەكییەكانی ئێمەیە، چونكا سیمای راستەقینەی ئێمەیان لەناو میللەتانی سەربەستی دنیادا شێواندووە و دەبێ‌ هەوڵی داڕشتنەوەی خۆمان و كلتوور و ناسنامەی خۆمان بدەین.

  7-  یەكێك لە ئامانجەكانی لیبرالیزمی قەرە بووخوازی كورد، چالاككردن و هاندانی هێزی ناوەكیی كۆمەڵگا، واتە: كۆمەڵە و رێكخراوە مەدەنییەكانە. ئەمەش لە كورتكردنەوەی دەسەڵاتی دەوڵەتدا رۆڵ دەگێڕێ‌ و لە برەوپێدان بە كلتووری دێمۆكراسی و دەستەبەربوونی ئازادییەكاندا كاریگەریی خۆی دەبێت. ئەم بووژانەوەش بە (شۆڕشی كۆمەڵایەتی) دادەنێین، مەبەستیشمان لە كورتكردنەوەی دەسەڵاتی دەوڵەت ئەوەیە كە جارێكیتر نەبینەوە قوربانیی پاوانخوازیی كلتوور و دەستەیەكی تایبەت و بۆ خۆمان بە ئازادی، خاوەندارێتیی سەروەرییەكانمان بكەین.

  8-  بوونی مافی مڵكدارێتیی تایبەت، گەشە بە سەرمایەداری و بنیاتە ئابووری و دارایی و پیشەسازییەكان دەدات. ئێمە ئامانجمانە كۆمەڵگایەكی پڕ لە بنیاتی سەربەخۆی ئابووری دروست بكەین و بۆ ئەم مەبەستەش پشتگیریی تەواوی سەرمایەكانی كۆمەڵگا و كەرتی تایبەت دەكەین.

لە راستیدا سەرمایەداریی كوردستان  تامی شێوەیەك لە چەوساوەیی و غەدری تاقیكردووەتەوەو لەژێرباری ئابووری دەوڵەتانی یەک لە دوای یەک و زاڵ بەسەر كوردستاندا شكاوە و نەیتوانیوە گەشە بكات. ئێمە پشتگیریی خۆمان بۆ سەرمایەدارە خۆماڵییەكان و هاتنی سەرمایەی دەرەكی بۆ ناوخۆی ولاتەكەمان رادەگەیەنین.

  9-  یاسا – سەروەری یەكێك لە ئامانجەكانی ئێمەیە. لە داهاتوودا پشتگیریی خۆمان بۆ باڵادەستیی  سوروەری یاسا و یەكسانیی هەموو تاكێكی وڵاتەكەمان لە بەرامبەر یاسادا دەردەبڕین.

   10-  مافی هاوڵاتیبوون یەكێك لە مافە شارستانییەكانی دنیای پێشكەوتووە و دەبێ‌ هەموو تاکیکی كوردستانی و هەموو كەسێكی لەچەوسانەوە هەڵاتوو، كە پەنای بۆ كوردستان هێناوە لەم مافە یاسایی و دێمۆكراتیكە بێبەش نەكرێت.

  11-  یەكسانیی نەتەوەیی ، ئایینی، ئابووری و كەڵك وەرگرتن لە دەرفەتە یەكسانەكان و ئازادییە ئینسانییەكان و جیاوازییەكانمان ، مافێكی دێمۆكراتیكەو ئێمەش پەرەی پێدەدەین.

12-   یەكێك لەو مافانەی كە لە كوردستان ئەستێندراوەتەوە نەبوونی مافی (هاولاتیی جیهانی) وەكو مافێكی سەرەتایی نەتەوەو قەوارەكانی سەر گۆی زەوییە. ئێمەش وەكو وڵاتێكی مێژوویی لە هەوڵی گەڕاندنەوەی ئەو سەروەرییە بۆ خەڵكەكەمانداین .

13-       بە مەبەستی لۆبیكردن بۆ كێشەی كورد، ئامانجێكی ئێمە ئەوەیە، وەكو لۆبیی نەتەوە گەورەو خاوەن شكۆكان، هێز و دەسەڵاتێكی گەورە بۆ خۆمان دروست بكەین، كە بتوانین بەو هێزەوە بەرگری لە مافەكانمان بكەین.

14-       یەكێك لەو كێشانەی تاكو داهاتوویەكی دووریش ئاسەواری خراپی لە كوردستان و ناوچە دواكەوتووەكانی جیهاندا دەمێنێ‌ ، كێشەی رەگەزە جیاوازەكان و كێشەی ژنی كورد لە ناخی یاسا و رێساكانی كۆمەڵگادایە. ئەمەش تەنیا بە یاسا و پەروەردە چارەسەر دەكرێ‌.

بۆ چارەسەركردنی ئەم كێشەیە، ئێمە پێمانوایە "یاسای قەرەبووكردنەوەی رەگەزە جیاوازەكان" دەبێ‌ ببێ‌ بە یاسایەكی ئینسانی و بە هیچ شێوەیەك نەتوانن بیگۆڕن. یانی ببێ‌ بە یەكێك لە هێڵە سوورەكانی یاسای كوردستان. چونكا كوردیش لە راستیدا بەشێكە لەو قەوارەو رەگەزە جیاوازانە ، كە دەبێ‌ بە هۆی زیانێكی مێژوویییەوە كە لێی كەوتووە، قەرەبوو بكرێتەوە.

 

فەسڵی دووهەم

ئامانجی پێوەندییە كوردستانی و نێودەوڵەتیەکان:

 

1-   بۆ پەیوەندییەكانمان لەگەڵ هێزە خەباتكار و نەتەوەییەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان، خوازیاری پێكهێنانی "بەرەی یەكگرتووی هێزەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان" ین لە سەر ئەساسی بەرژەوەندی نەتەوەیەکانی گەلەکەمان لە رۆژهەڵاتی کوردستان.

2-  بۆ پەیوەندییەكانمان لەگەڵ هێزەكانی پارچەكانی دیكەی كوردستان، خوازیاری پێكهاتنی یەك كۆنگرەی نەتەوەیی مەعنەوین كە بتوانێت دەنگی هەموو كورد لە ناوخۆیدا  بە بێ پشتگوێ خستنی هێزەكانمان  كۆبكاتەوە.

3-  بۆ پەیوەندییەكانمان لەگەڵ نەتەوەكانی دیكەی ئێراندا كە غەیری فارسن، خوازیاری دروستكردنی یەكێتییەكی پتەوی نەتەوە و قەوارە بندەستەكانین.

4-  بۆ پەیوەندیمان لەگەڵ دەستەڵاتداران و نەتەوەی و هێزەكانی دیکە  خوازیاری ئەوەین كە قەرەبووی زیانەكانی مێژوومان بۆ بكەنەوە و دان بە سەروەرییەكانی ئێمەدا وەك شوناسێكی جیاواز لە خۆیان بنێن.

5-  پێوەندییە جیهانییەكانمان بەم ئامانجانەی خوارەوە و لەگەڵ ئەم لایەنانەدا درێژە پێ دەدەین:

أ‌.  دروستكردنی لۆبییەكی جیهانی بۆ راگرتنی دەستدرێژیی لایەنەكانی دژبەری مافەكانمان.

ب‌.  ناساندنەوەی كورد وەك نەتەوەیەكی قەرەبووخواز و زیانلێكەوتوو بە ڕای گشتی دنیا و ناوەندە نێودەوڵەتییەكان.

ئەم لایەنانەش دەبێ وەك پاڵپشتیكار پەیوەندییان پێوە بگیرێت:

1- ولاتانی رۆژئاوایی و دژبەری كۆماری ئیسلامی وەك یەكێتی ئورووپا

2- وڵاتانی ئیسلامیی دژی سیاسەتەكای كۆماری ئیسلامی – بێجگە لە  داگیركارانی كوردستان

3- ولاتان و نەتەوەكانی دۆستی كورد كە لە رۆژانی تەنگانەدا هاوكارییان كردووین.

  

بەشی دووهەم

پێڕەوی نێوخۆی

پارتی لیبرال دێمۆكراتی كوردستان

مادەی یەکەم

ناسنامەی حیزب:

 1- ناوی پارتەكەمان: (پارتی لیبرال دێمۆكراتی كوردستان) ە.

بەئینگلیزی: Kurdistan iberal Democratic Party

کۆرتکراوەی (pldk)

2- پارتی لیبرال دێمۆكراتی كوردستان، پارتێكی  سەربەخۆ خوازە كە بۆ هەێشتن بە سەروەر سیاسی و نەتەوەی وئازادی گەلی كورد لە رۆژهەڵاتی كوردستان خەبات دەكات.

 3- ئەم پارتە هەموو تاكە خەباتكار و نەتەوەیی رۆژهەڵاتی كوردستان، لە ریزەكانی خۆیدا كۆ دەكاتەوەو لە هەموو گۆڕەپانەكانی بواری خەباتدا، بۆ ئەوەی رێگاچارەیەكی گونجاوترو خێراتر بۆ رزگاریی نەتەوەی كورد (لە ژێرگوشار و مەترسیی كۆماری ئیسلامی) بدۆزێتەوە.

 4- ئەم پارتە، تاكە پارتە لە سەر ئەساسی لیبرالیزم و پێشكەوتنخوازو جودابیرە ئازادیخوازەكانی وڵاتی كوردەوارییە کە لە پێناوی بردنە سەری ئاستی رۆشنبیریی كۆمەڵگاو لابردنی ترس لە خۆدەرخستنی ئەو تاكانەی دەیانهەوێ‌ پڕۆژەكانیان لە مەیدانە رەخساوە دڵخوازەكانی خۆیاندا پەرە پێ‌بدەن، هەنگاوی گەورەو پڕمتمانە هەڵدەگرێ‌.

5- پارتیمان، لایەنێكی سێكۆلاری پلۆرالیستە.

یەكێك لە ئامانجە گەورەكانی ئەم پارتە، رێگانەدان بە كەڵك وەرگرتنی تاقمە پاوانخوازەكانی وەك كۆماری ئیسلامییە، كە دەیانهەوێ‌ پیرۆزییەكانی كۆمەڵگا وەكو سپەرێك بۆ خۆشاردنەوە بە كار بێنن و بە دەرچوون لە یاسا ئینسانییەكان و بە ئامرازكردنی ئەو پیرۆزییانە و شكاندنی رۆحی نەتەوەیی كورد بە لووتكەی دەسەڵات بگەن.

لە ڕاستیدا گەڕاندنەوەی ڕێز بۆ پیرۆزییەكانی كۆمەڵگا، تەنیا ڕێگا چارەی سێكۆلاریستیی ئەم پارتەیە، كە وەكو پێشنیارێك بە كۆمەڵگای كوردستانی پێشكەش ئەكات، كە رێگا نەدەن لە سیاسەتدا كەڵكیان لێوەربگرن.

مادەی دووهەم

ئەندامەتی لە حیزبدا:

هەموو دانیشتوویەكی خاكی كوردستان(بە تایبەت رۆژهەڵاتی كوردستان) دەتوانێ‌ ببێتە ئەندامی ئەم حیزبە، بە مەرجێك

 1- تەمەنی (18) ساڵی واتە تەمەنی یاسایی بێت بۆ بوون بە ئەندامی.

2-  بەرنامەو پێڕەوی نێوخۆی حیزب پەسەند بێت.

 3- كەسایەتییەكی خۆشناوو بە نێوەڕۆك و ئازادیخواز بێت.

 4- ئامادەیی ئەوەی تێدا بێت لە كاتە ناسكەكاندا بۆ نیشتمانەكەی لە خۆبوردوویی  و گیانفیدایی ئەنجام بدات.

٥- ئەو هاونیشتمانیانیش کە لەگەل هاووڵاتیانی رۆژهەلاتی کوردستان ژیانی هاوبەشیان پێکهێناوە مافی ئەوەیان هەیە ببنە ئەندامی پارتەکەمان.

مادەی سێهەم

 

 

شێوەی وەرگرتنی ئەندام:

بۆ ئەوەی كەسێك بە ئەندام وەربگیردرێ‌، پێویستە:

--  حیزب بناسێ‌ و حیزبیش زانیاری و ناسیاریی لەسەر ئەو ببێ‌.

 -- ئەندامی هیچ حیزبێكی تر نەبێ‌.

 -- كەسێكی هەڵسووڕ و چالاك بێت، بۆ ئەوەی لە بوارێكی حیزبیدا بتوانێ‌ كار بكات.

 -- بتوانێ‌ لە تاقیكارییەكانی حیزبدا و لە درێژەی ئەو بەرنامە پەروەردەیی یانەیدا حیزب، بۆ پێگەیاندنی تاكی خۆی دایدەنێ‌، سەركەوتووانە بێتە دەرەوە. بێجگە لەمە دەتوانێ‌ لە بەرنامەكانی دیكەی حیزبدا بۆ بردنە سەری توانا و لێهاتوویی خۆی بەشداری بكات.

مادەی چوارەم

 

ئەركەكانی ئەندام:

ئەركی سەرەكیی ئەندامی حیزب، پاراستنی كەسایەتی و بەرگریكردن لە ماف و ئازادییە ئینسانییەكانی خۆی و پارتی و نەتەوەكەیەتی.

--  بۆ وەدیهێنانی ئامانجەكانی حیزب تێبكۆشێ‌.

 -- بۆ پاراستنی یەكیەتیی سیاسی و تەشكیلاتیی حیزب هەوڵ بدا.

 -- پێڕەوی لە دیسیپلین و سیاسەتەكانی حیزب بكات.

 -- پارێزەری نهێنی و بەرژەوەندییەكانی حیزب بێ‌.

 -- لە برەو پێدان بە سیاسەتی حیزبی و نەتەوەیی خۆیدا بە شێوەیەكی لێزانانە تێبكۆشێ‌.واتە سیمایەكی جوانی حیزب لە ناو كۆمەڵانی خەڵكدا بێت.

 -- ئەگەر توانای مادیی باشی هەبوو، یارمەتیی حیزب بدا.

 -- لە ئۆرگانەكانی حیزبیدا بە پێی شارەزایی خۆی كار بكا. لە ڕاستیدا ئەندامێكی دڵسۆز و بەرپرسیار بێ‌.

مادەی پێنجەم

مافەكانی ئەندامی حیزب:

 -- كار و پڕۆژەی خاوەن بەرهەم، ئەندام لە پاداشە حیزبییەكاندا سوودمەند دەكا. بوونی پڕۆژەی خزمەتكاری ئامانجەكانی حیزب لە بەرنامەی كاریی تاكەكاندا پیشاندەری ئەو راستییەیە كە تاك خۆی لە حیزب بە جیا نازانێ‌ و دەبێ‌ لە لایەن كەسی بەرپرس و یاساو ئۆرگانەوە خەڵات بكرێ.

 -- ئەندام بۆی هەیە بۆ بەرپرسیارێتیی هەركام لە ئۆرگانەكانی حیزب خۆی بپاڵێوێ‌.

 -- ئەندام مافی خۆیەتی لە تاكە كەسەوە بگرە تاكو ئۆرگان رەخنە بگرێ‌ .

--  سكاڵای خۆی لە هەموو تاك و ئۆرگانەكان بۆ لایەنی سەرەوەتر بەرز بكاتەوە.

مادەی شەشەم

سزای حیزبی چۆن دەبێ‌؟

لە زۆر شوێندا، بۆ تۆڵە ئەستاندن لە ئەندام ئەم بەشەیان گونجاندووە. لە راستیدا ئێمە تەنیا خەیانەتكار بەنیشتمان و حیزب(مادە هۆشبەرەکان) سزا ئەدەین و لە بوارەكانی دیكەدا تەنیا سزای دادوەری بە پێی تاوانێك كە لە لایەن ئەندامەوە ئەنجام دراوە ، دیاری دەكرێ‌.

لە راستیدا لێبوردن و دەستگرتن و رێنوێنیی پەروەردەیی- ئینسانی  باشترین شێوەی هەڵسوكەوت لە گەڵ كەسی تاوانباردایە.ئێمە هەوڵ ئەدەین، هێندە لە زیندوو راگرتنی كەسایەتیی تاكدا خۆمان و حیزبەكەمان بە بەرپرس بزانین، كە تاك بتوانێ‌ كەسایەتی خۆی بدۆزێتەوە.

مادەی حەوتەم

ئۆرگانیزمی حیزبی(قەوارەی حیزب)

  

 -- لە حیزبی ئێمەدا دوو پیلانی سانترالیستی و دیمۆكراتیك شانبەشانی یەكتر بۆ بەرەوپێشبردنی كاروبارەكان بەكار دەهێنرێت.

 -- ئۆرگانی حیزبی ئۆرگانێكی وەڵامدەرە. بەو مانایەی ئەگەر لە لایەن تاكەكانی حیزبەوە  سكاڵای لەسەر بەرز كرایەوە، نابێ‌ گوێی لە ئاستی داواکانی ئەواندا بخەوێنێ‌، بەڵكوو دەبێ‌ بەرپرسیاری ئەرك و كردەوەی خۆی بێت.

 -- ئەبێ‌ بریار (لە سەر كێشە و پرسە گرینگەكان) بە شێوەیەكی لۆژیكی و جەمعی و بە بێ‌ ڕق و قین و توندڕەوی بدرێ‌.

 -- زۆرینە بە بەردەوامی دەبێ‌ ڕەچاوی مافەكانی كەمینە بكات. دابین بوونی ئاسایشی كەمینە و تاكە جودابیرەكان سەركەوتنی حیزبیی زۆرتری بەدوادا دێ‌.

 -- دیسیپلینی حیزب بۆ هەموو ئەندامێكی حیزبی هەر یەك شتە.

-- بریاراتی ئۆرگانی سەرەوەتر لە لایەن ئۆرگان و ئەندامانی خوارەوە جێبە جێدەكرێ‌ و كۆدەنگیی ئەندامانی خوارەوەیش دەتوانێ‌ بریاراتی سەرەوە دەوڵەمەندتر بكات.

-- حیزبی ئێمە حیزبێكی مۆدێڕنی دێمۆكراتە و ئیجازە بە هیچ تاكێكیش نادات بە شێوەیەكی تاكڕەوانە هەڵس و كەوت بكات و پڕەنسیپ و یاساكانی حیزب پێشێل بكات.

-- بوونی فراكسیۆنی سیاسیی خاوەن پڕۆژە بۆ ئەو ماوەیەی كە پڕۆژەكان بە كۆتایی دەگەن پێویستە. لە ڕاستیدا فراكسیۆنی درێژ ماوە هەر مانای نییە، بەو شێوەیەی لە ناو ئەحزابی دیكەدا بوونی هەبووەو تەنانەت دوای بە ئەنجام گەیشتنی ئەو پڕۆژە سیاسییەیش و بۆ ماوەیەكی دوور و درێژ هەر ماونەتەوە. بوونی فراكسیۆنی درێژ خایەن بەو مانایەیە:  ئەوانەی سەر بەم لایەنەن، مەترسیی ئەوەیان لە سەرە، لە لایەن دەسەڵاتەوە بەرپەلامار بكەون.

-- راپۆرتی كارو چالاكیی ئۆرگان و تەنانەت ئەندامانیش، دەبێ‌ بە سەر و خوارەوە بدرێتەوە. نابێ‌ ئەندامی حیزب ئاگاداری ڕەوشتی حیزب و هەڵوێست و ئاكارەكانی نەبێ‌.

 

مادەی هەشتەم

پێكهاتەو ئۆرگانەكان:

دابەشبوونی دەسەڵات لە حیزبدا

دەسەڵاتی باڵادەست لە پارتەكەماندا کۆنگرە یە کەهەر چوار ساڵ جارێک  ئەرک و کاروبارەكانی خۆی بەم شێوەیەی خوارەوە دەستنیشان دەكات :

 - ئەندامانی ئەنجومەنی سەركردایەتی دیاری دەكات.

-    بابەتە سیاسییەكان و كێشەكان تاوتوێ‌ دەكات.

-   پڕۆژەكان دەنێرن بۆ كاركردن.

- بۆ رێبەرایەتیكردنی باشتری پارتەكەمان، راوێژكارەكانیان دەسنیشان دەكەن.

2- كۆمیسیۆنەكانی كار پێك دێنن.

-  پڕۆژە پەسندكراوەكان دەنێرێ بۆ جێبەجێكردن.

مادەی نویەم

سەرۆكایەتییەكانی پارتیمان بەم شێوەیەن:

  1- ئەنجومەنی سەركردایەتی ، كە ئەركی دیپلۆماسی و بەڕێوەبەرایەتی ئیداریی حیزب لە ئەستۆی ئەواندا دەبێ‌. کە بە گوێرەی جوغرافیای وڵاتەکەمان، ئەنجومەنی هەرێمەکان پێکدێت.

2-  ئەنجومەنی سەركردایەتی كە لە پارتەكەماندا ستراتێژمەنەكانن و پلانی درێژمەودا لە دەستی ئەواندا دەبێت. ئەمانە لە چارەسەركردنی كێشە و هەڵسەنگاندنی پرسە ستراتێژیكەكاندا رۆڵی سەرەكی دەگێڕن.

3-  ئەنجومەنی سەركردایەتی بۆماوەی ٤سال دوو كەسی یەكەمی حیزب وەكو لیدەرەكان دەستنیشان دەكات كە یەكەمیان سەرۆكی پارت و ئەوی دیکەش جێگردەسنیشان دەکرێن.

تێبینی: بەهوی بارودۆخەوە لەئیستا دا تەنیا کۆنفرانس گیراوەی کەسێک وەک وتە بێژ پارت دیاری کراوە کە رۆڵە کەسی یەکەمی گێڕاوە.

 مادەی دەیەم

ئەم ئامادەکارییانەی بۆ کۆنگرە

١- ئەنجومەنی سەرکردایەتی، رێژەی بەشدارانی کۆنگرە بۆ کۆمیسیۆنەکان دیاری دەکات.

٢- کۆمیسیۆنەکان داوا لە کۆمیتە و ناوەندەکانی ژێردەسەڵاتی خۆیان دەکەن، نوێنەرانی خۆیان بنێرن بۆ کۆمیسیۆن و راپۆرتی کاروچالاکی و سکاڵا و پرۆژەکانیان کۆدەکاتەوە بۆ تاوتوێکردن لە کۆنگرە دا.

٣- هەموو بەشەکان دەبێ بە راپۆرتی خۆیانەوە، نوێنەری تایبەتی ئۆرگانەکەیان بنێرنە کۆنگرە و پڕۆژەکانیشیان پێشکەش بکەن.

مادەی یازدەهەم

مەرجەكانی بەشدارانی کۆنگرە:

-   نوێنەر کەسێکە کە دەتوانێ بابەتێکی شیاوی باسکردن بورووژێنێ و پڕۆژەیەک پێشکەش بکات.

- نوێنەر دەبێ لە تۆڕی پاڵاوتنی کۆمیسیۆنەوە تێپەڕ ببێت و کاروچالاکییەکانی رەچاو کرابێت.ئەمەش بە مانای ئەوە نیە دیمۆکراسی ڕەچاو نەکرابێت.

-  نوێنەر دەبێ باوەڕی تەواوی بە سیاسەتەکانی پارتەکەی ببێت.

- تەمەنی خزمەتی نوێنەران لە ریزەکانی حیزبدا دەبێ لە ٢ساڵ کەمتر نەبێت، مەگەر لە لایەن" ئەنجومەنی سەرکردایەتی"یەوە بانگهێشت کرابێت.

مادەیدوازدەهەم

داهاتی حیزب:

- حیزب لە یارمەتی و پشتیوانیی ئەندامان و لایەنگرانی سوود وەر ئەگرێ‌.

- سەرمایەی حیزب راناگیرێ‌ و كاری پێ‌دەكرێ‌ و بە دەستی ئەندامانی جێگای متمانەوە ئەدرێ‌ لە خزمەتی حیزبەكەیاندا وەگەڕی بخەن.

- هەقی ئابوونەی ئەندامان

لوگوی پارتی لیبڕاڵ دیموکراتی کوردستان.

کوترێک کە بە واتای ئاشیخوازی گەلی کوردە و ئاشتی بۆ کورد و کوردستان.

رەنگی شینی ئاسمانی کە هێمای ئاشتیە دوای ئاشتی و ئازادی دەکەین.

دە چوارگوشە واتای هەرچواورپارچەی کوردستانە بە بە روح و جەستە خەبات دەکەین بۆ گەێشتن بە مافە نەتەوایەتیەکانی گەلەکەمان لە هەرچوار پارچەی کوردستان.

 

________________________________

تێ‌بینی: ئەم بەرنامەیە لە كۆنفرانسی هەشتەم پارتەكەماندا پەسند کراوە.